Bazı işler bilgi ve tecrübe ister, çatı yapımı da bu işlerden biridir. Özellikle ülkemizde kalitesiz ve özensiz işçiliğin önemli bir sorun olduğunu ve herkesin “ustayım” diyerek ortalıklarda gezdiğini göz önüne alırsak mağdur olmamak ve zarara uğramamak için çok dikkatli olmak gerekmektedir. Bu yazımızda çatı yaptırmak isteyenlerin nelere dikkat etmesi gerektiği ve hangi çatı sistemini yaptırmasına karar vermesine yardımcı olacak bilgiler paylaşacağız.
Çatı yaptırmaya karar vermeden önce hangi tip çatı sisteminin sizin için daha uygun olduğuna karar vermek daha önemlidir. Çünkü bir çatının asli görevi altında bulunan yapıyı her türlü nem, soğuk, sıcak, rüzgar, kar ve yağmur gibi çevresel etkilere karşı korumaktır. Çatı sistemleri öncelikle coğrafi koşullara göre seçilir. Binanın bulunduğu coğrafi koşullara uygun çatı sistemleri arasından da bütçenize uygun, sorunsuz bir çatı yaptırmak için de çatı ustalarımızdan keşif isteyebilir ve keşif sonucunda birlikte karar verebilirsiniz.
Çatı yapımında öne çıkan iki önemli kriter bulunmaktadır. Bu iki çatı unsuru bir araya gelerek çatıyı meydana getirir. Çatı sistemini oluşturan iki temel unsurdan birincisi çatı örtüsü ve ikincisi ise çatı iskeletidir. Çatı örtüsü sizi kar ve yağmur gibi iklimsel olaylardan korurken, çatı iskeleti de bunu ayakta tutan unsurdur. Yani çatı yapım işi, çatı iskeleti yapımı ve çatı örtüsü yapımı olmak üzere iki aşamadan oluşur. Bu iki önemli çatı unsurunun önemini aşağıda daha detaylı olarak anlatacağız.
Çatı İskeleti Yapımı
Çatı iskeleti yapımı tam bir mühendislik hesaplaması gerektiren bir iştir. Özellikle yüksek binalar üzerine kurulacak olan çatı iskeleti projesinin inşaat mühendisi tarafından detaylı olarak hesaplanması gerekmektedir. Çünkü bu iskelet çatı örtüsünü ayakta tutmakla birlikte her türlü zorlayıcı çevresel etkilere karşı dayanıklı olması gerekmektedir. Çatı iskeleti projesi yapılırken fırtına ve yoğun kar yağışı ile çatı örtüsü üzerinde oluşan kar birikintilerini taşıyabilecek kapasitede bir proje çıkartılması gerekir.
Çıkartılan proje ile çatı tipine uygun olan ve her türlü koşula mukavemet gösterebilecek çatı iskeleti malzemeleri belirlenir ve bundan sonra çatı iskeletinin yapım maliyeti meydana çıkmış olur. Ancak şunu da üzülerek belirtmeliyiz ki Türkiye’de müteahhitlik yapan bir çok kişi ve firma inşaat mühendislerine çatı maliyetini düşürmesi için baskı yapmaktadır. Sırf bu yüzden görevinden istifa eden inşaat mühendisleri vardır. Çünkü mühendisin maliyeti en aşağılara çekmek için çatı iskeleti standartlarını düşürmesi gerekir ki bu da yoğun kar yağışında çatının çökmesine veya fırtınalı bir havada çatının uçmasına neden olabilir. Bu durum da insan hayatını riske eden bir durumdur ve böyle bir durumda o projeye imza atan mühendisten hesap sorulacağı için bir çok mühendis bunu kabul etmemektedir. Ancak ülkemizde diplomanın bile kiraya verilebildiğini göz önünde bulundurursak, daha çok para kazanmak isteyen ve sözde mühendis olan bazı kişiler müteahhitlerin bu isteklerini kabul etmektedir.
Çatı iskeletinin yapısını etkileyen unsurlardan biri de üzerinde kullanılacak olan çatı örtüsüdür. Örneğin kiremit çatı örtüsünün iskeleti, metal panel çatı örtüsünün iskeletinden farklılık gösterir. Bu nedenle önce çatı örtüsü sistemi tercih edilir ve ardından buna göre çatı iskeleti yapılır.
Çatı Örtüsü Yapımı
Çatı örtüsü su sızıntılarına karşı binayı izole eden ve çatı iskeleti üzerine kurulan örtüdür. Çatı örtüsü yapımında tercih edilecek olan çatı örtüsü sistemine göre çatı iskeleti üzerinde kurulum yapılır. Çatı örtüsünde doğru tercih çok önemlidir çünkü yanlış tercih ilerleyen zamanlarda sıkıntılar doğurabilir.
Çatı Örtüsü yapımında kullanılacak olan sistem ve malzemeler çatı örtüsü yapımı maliyetini belirler ve komple çatı maliyetini hesaplamak için çatı iskeleti maliyetine çatı örtüsü maliyeti eklenerek toplam çatı yapımı maliyeti hesaplanır.
Çatı örtüsü sistemleri, metal çatı örtüsü sistemleri ve metal olmayan çatı örtüsü sistemleri olarak ikiye ayrılırlar. Bunlarla ilgili tahmini hesaplama tabloları aşağıdaki gibidir.
Çatı üzerine yağan yağmurun ve eriyen kar suyunun tahliyesi çatı kaplama malzemesinden başlar. Çatı örtüsü yapımında kullanılan çatı kaplama malzemesinin kaliteli olması çok önemlidir. Çünkü kalitesiz malzemeler ile kaplanan çatılar bir kaç mevsim sonra çatlama ve buna bağlı olarak su sızıntısı problemlerine neden olmaktadır.
Çatı yapımında kullanılan kalitesiz izolasyon malzemeleri yaz aylarında yüksek sıcaklıklara, kış aylarında ise soğuğa maruz kalınca sertleşme ve çatlama gibi sorunlar çıkartabiliyor. Hepimiz çeşitli yerlerde kullanılan silikonun çatladığını görmüşüzdür. Özellikle banyodaki duşakabinlerde kullanılan silikonların çatladığını görmüşüzdür. Burada kullanılan kalitesiz silikon sıcak suya ve soğuk suya sürekli maruz kalarak nasıl çatlıyorsa çatı izolasyonu yapımında kullanılan kalitesiz çatı malzemeleri de aynen böyle çatlamakta ve su sızıntıları yapmaktadır. Bu nedenle biraz daha ucuza yaptırabilirim diye düşünürken bu durum size çok daha fazla fiyata mâl olacaktır.
| Metal Çatı Örtüsü Yapımı | Hesap değeri t/m2 (kN/m2 ) |
| -Metal Örtüler: Alüminyum Örtü (0.7 mm kalınlık ve22 mm kaplama tahtası ile beraber) | 0.0250 (0.25) |
| – Çinko Örtü (0.63 mm kalınlık ve 22 mm kaplama tahtası ile beraber) | 0.0300 (0.30) |
| – Oluklu saç (0.6 mm kalınlık ve sabitleme malzemesi ile beraber) | 0.0250 (0.25) |
| – Kurşun Örtü (1 mm kalınlık için) | 0.0120(0.12) |
| – Bakır Örtü (1 mm kalınlık için) | 0.0090 (0.09) |
| Metal Olmayan Çatı Örtüsü Yapımı | Plak Birim Hacim Ağırlığı kg/dm3 | Hesap değeri (1cm kalınlık İçin) t/m2 (kN/m2 |
| Asbest Örtüler/Çimento Düz Levha Örtüler:
Sıkıştırılmış Levha Örtü Yapımı Sıkıştırılmamış Levha Örtü Yapımı |
1.80 1.50 | 0.0190(0.19)
0.0160(0.16) |
| Asbest Örtü Yapımı/Çimento Dalgalı Levha Örtü yapımı:
(Bindirme payı ile birlikte) Sıkıştırılmış Dalgalı Levha Örtüsü Yapımı Sıkıştırılmamış Dalgalı Levha Örtüsü Yapımı |
1.80 1.50 | 0.0200 (0.20)
0.0170 (0.17) |
| Asbest Çatı Örtüsü Yapımı/Çimento Dalgalı Levha Çatı Örtüsü Yapımı:
(Latalar ile beraber çatı yapımı) Sıkıştırılmış Çatı Örtüsü Yapımı Sıkıştırılmamış Çatı Örtüsü Yapımı |
1.80 1.50 | 0.0250 (0.25)
0.0220 (0.22) |
| Bitümlü Karton Çatı Yapımı (Yapıştırma malzemesi dahil) | x | 0.0150(0.15) |
| Çatı ısı izolasyonu yapımı (Yapıştırma malzemesi dahil) | x | 0.00150(0.015) |
| – Oluklu Kiremit Çatı Yapımı (Latalar ile beraber) | x | 0.0500 (0.500) |
Çatı yapımı fiyatlarını belirleyen en önemli kriter hangi çatı sistemini istediğini konusunda vereceğiniz karar ve kurulum yapılacak olan alanın metrekare cinsinden büyüklüğüdür. Çünkü her çatı sisteminde kullanılacak olan malzemelerin fiyatları ve kurulum alanına göre gereken malzeme miktarı farklıdır. Çatı yapımı için gerekli olan malzemelere ek olarak işçilik ücreti de eklendikten sonra nihai çatı yapım fiyatı ortaya çıkmış olacaktır.
Çatı Yapım Grafiği
Çatı yapımı işleri yaz aylarında neredeyse iki katına çıkıyor diyebiliriz. Yaz mevsiminde inşaat işlerinin özellikle ülkemizde ekonominin lokomotifi olarak görülen inşaat sektörü yaz aylarında hareketlenmektedir. İnşaat sektörünün hızlanmasından dolayı yeni çatı yapımı grafiği de yukarı yönlü hız kazanmaktadır. Müteahhitler ve kendine ev/yazlık yaptıran kişiler genellikle çatı yapımı işlerini bu işte uzman firmalara yüklemektedirler.
Kış aylarında inşaat sektörü yavaşladığı için çatı yapımı işleri grafiği aşağıya doğru eğilim gösterir ve çatı izolasyon/tamir grafiği ise yukarı doğru yükselir. Çünkü yazın sıcağında bazı çatı kaplamaları bozulur ve kışın yağmur yağınca çatının su sızdırdığı fark edilir. Bu nedenle de çatı tamir ve izolasyon işleri kışın artar.
Çatı Yaptırmadan Önce Dikkat Edilmesi Gerekenler
Çatı yapımında uzun vadede zararlı çıkmamak için dikkat edilmesi gereken hususlar vardır. Uzun ömürlü bir çatı sisteminin tercih edilmesi, çatı yapım işinin uzman çatı ustalarına verilmesi, kaliteli malzeme kullanımı ve ısı yalıtımı olan bir çatı sisteminin tercih edilmesi uzun vadede kâr sağlar. Aksi halde çatıda su sızıntısı, ısı kaybı nedeniyle zarar edebilirsiniz.
